تأثیر منابع طبیعی بر توسعه کشورها

Authors

  • حسین راغفر دانشیار اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
  • محمدجواد بربری دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی توسعه و اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران
Abstract:

با وجودی که فراوانی منابع طبیعی می‌تواند با آماده‌سازی نهاده‎های تولید و تأمین مالی زمینه‌ساز توسعه باشد، تأثیر آن بر رشد و توسعه مورد بحث است و برخی صاحب‌نظران معتقدند که فراوانی منابع طبیعی، بر توسعه اثر منفی بر توسعه دارد و کشورهای دارای منابع طبیعی بسیار، با نفرین منابع مواجه می‎شوند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر منابع طبیعی بر توسعة کشورهاست. به همین منظور، مجموعه‎ای از 12 کشور منتخب (درحال‌توسعه، توسعه‌یافته و تازه‌صنعتی‌شده) با درجات متفاوت برخورداری از منابع طبیعی، طی سه دورة زمانی انتخاب شده است. این تحقیق، با استفاده روش تحلیل تطبیقی که مبتنی بر جبر بولی است، صورت گرفت. کشورهای منتخب عبارتند از: انگلستان، ایالات متّحده، ایران، برزیل، ترکیه، چین، روسیه، ژاپن، کرة جنوبی، مالزی، مصر و هند. شاخص توسعة انسانی به عنوان متغیّر وابسته و شاخص‎های مردم‎سالاری، سرانة تولید ناخالص ملّی در ابتدای دوره، سطح سواد، استعداد کشاورزی، سرانة جنگل، منابع انرژی فسیلی و رانت منابع طبیعی به عنوان متغیّرهای مستقل انتخاب شده‎اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که فراوانی منابع طبیعی در صورتی که با توانمندی نیروی انسانی، ساختار مناسب سیاسی و مدیریت صحیح همراه باشد، شرایط مناسبی برای توسعه ایجاد می‌کند. فقر منابع طبیعی در صورتی که با ساختار نامناسب سیاسی و توانمندی پایین منابع انسانی همراه باشد، نمی‎تواند منجر به توسعه شود؛ در این ‌صورت، در مورد اثرات وفور منابع طبیعی بر توسعه باید با احتیاط اظهار نظر کرد. توضیح روشن‎تر آنکه نمی‎توان استنباط کرد که اگر فراوانی منابع طبیعی در کشوری وجود نداشت، از لحاظ توسعه در وضعیّت بهتری قرار می‎گرفت؛ زیرا کشورهای زیادی وجود دارند که دارای سطوح پایین منابع طبیعی بوده، امّا در وضعیّت مناسبی از نظر توسعه قرار نگرفته‎اند. به بیان دیگر، تأثیر مثبت فراوانی منابع طبیعی بر توسعه، قابل اثبات است؛ امّا نمی‎توان اثر معکوس را نتیجه گرفت.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأثیر بهره‌برداری اولیه، بر بازتعیین سهم کشورها از منابع طبیعی فرامرزی

منابع طبیعی، ارزشمند‌ترین سرمایه هر ملتی است که با اتکا به این سرمایه، توسعه پایدار و عادلانه در هر جامعه‌ای برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. زمانی که منابع طبیعی، نزدیک مرزهای دو کشور یافت می‌شود و مشترک‌بودن آن به اثبات می‌رسد، حساسیت آن، دو‌چندان می‌شود. ایجاد نظام حقوقی برای منابع طبیعیِ مشترک و نحوه استخراج از این منابع، آن‌قدر ذهن دولت‌ها را مشغول می‌نماید که بهره‌برداری اولیه کشورهای شریک، که ب...

full text

تأثیر بهره برداری اولیه، بر بازتعیین سهم کشورها از منابع طبیعی فرامرزی

منابع طبیعی، ارزشمند ترین سرمایه هر ملتی است که با اتکا به این سرمایه، توسعه پایدار و عادلانه در هر جامعه ای برنامه ریزی و اجرا می شود. زمانی که منابع طبیعی، نزدیک مرزهای دو کشور یافت می شود و مشترک بودن آن به اثبات می رسد، حساسیت آن، دو چندان می شود. ایجاد نظام حقوقی برای منابع طبیعیِ مشترک و نحوه استخراج از این منابع، آن قدر ذهن دولت ها را مشغول می نماید که بهره برداری اولیه کشورهای شریک، که ب...

full text

تاثیر مدیریت منابع طبیعی بر توسعه بازار سهام کشورهای منتخب دارای فراوانی منابع طبیعی

بازار سهام به عنوان تکیه­گاه ­اصلی فعالیت­های بازار سرمایه در جهت دستیابی به رشد اقتصادی مستمر و باثبات کشورها نقش تعیین­کننده­ای دارد. به عقیده اقتصاددانان، در کشورهای غنی از منابع طبیعی، تمرکز بر شاخص­حکمرانی برای مدیریت هرچه شایسته­تر درآمدهای ارزی حاصل از صادرات منابع طبیعی، تاثیر بسزایی بر توسعه بازار سهام دارد. در حقیقت مدیریت علمی و صحیح منابع طبیعی به دست آمده از حاصل­ضرب هر یک از شاخص­...

full text

تأثیر جذب سرریز دانش بر توسعه بانکی کشورهای منتخب دارای فراوانی منابع طبیعی

توسعه بخش بانکی به عنوان یکی از ابعاد توسعه بخش مالی نقش مهمی در تقویت حس سپرده­گذاری مردم برای هدایت پس­اندازهای آنان به سمت فعالیت­های تولیدی ایفا می­کند. لذا توجه به عوامل تعیین­کننده این بخش از توسعه مالی لازم به توجه است که در این پژوهش، جذب سرریز دانش از اهم­ترین عوامل موثر بر توسعه بخش بانکی، مورد توجه قرار گرفته که از توجه پژوهشگران و دولت­مردان دور...

full text

اقتصاد سیاسی منابع طبیعی و آموزش؛ مطالعۀ تأثیر تغییر مدیریت رانت منابع طبیعی بر کیفیت آموزش

مطالعۀ حاضر در پاسخ به این سؤال انجام شده است که «آیا می‌توان بخشی از تفاوت عملکرد نظام آموزش مدرسه‌ای کشورهای برخوردار از منابع طبیعی را در آزمون‌های استاندارد بین‌المللی با توجه به چگونگی استفادۀ آنها از رانت منابع طبیعی توضیح داد؟» به این منظور، با معرفی شاخص «نسبت سهم رانت منابع طبیعی به سهم مالیات‌ها» به عنوان بازتابی از تأثیرات اقتصاد سیاسی منابع طبیعی به کنترل آثار تغییر در مدیریت رانت م...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 24

pages  81- 96

publication date 2017-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023